કૂતરું ........- by shri Saumya Joshi

इश्वर अल्लाह तेरे जहांमें नफरत क्युं है, जंग  है क्युं ?
तेरा दिल तो इतना बडा है, इन्सानका दिल तंग   है  क्युं?

कदम कदम पर सरहद कयुं है, सारी झमीं जब है तेरी ,
सूरज के फेरे करती है, फिर क्युं इतनी है  अंधेरी ? ................. 

ખબર છે ૧૫મી ઓગસ્ટ તો ગઈ ને એક દિવસ માટે ઢોકળાના પેલા ઈન્સ્ટ્ન્ટ ખીરામા ઉભરો આવે ને ઈન્સ્ટન્ટ શમી જાય એમ ફોનના ઈનબોક્સથી માંડીને સોસીયલ નેટવર્કની સાઈટ્સના સ્ટેટસ પર બધે દેશપ્રેમ ઝળકી ગયો ..... હા ! મોટેભાગે એ ઝળકીને "જતો"  રહે છે .... જો કે હાલ તો  અણ્ણા સાહેબ ના કારણે પણ લોકોમા સારો એવો દેશ પ્રેમ ઝળકી રહ્યો છે .... ખેર આ બધી ચર્ચાઓ તો આસપાસ ને ટીવી ન્યુઝમા જોરશોર થી ચાલે જ છે ... એટલે એની ચર્ચા અહી નથી કરવી ... 

પણ સંદર્ભ સારો નિકળ્યો છે તો શ્રી સૌમ્ય જોષીની અને મારી એકદમ ફેવરીટ આ કવિતા પોસ્ટ કરવાની ઈચ્છા થાય છે  .... આમ તો કવિતા વાચતા પહેલી દ્ર્શ્ટીએ તો એમ જ લાગશે કે આ તો નવરાત્રીમા પોસ્ટ કરવી જોઈએ .... પણ એ જ તો એની ખૂબી છે કવિતાના અંત તરફ વધીએ ત્યારે ખબર પડે છે કે ધીરે ધીરે  એ કેટલી સહજતા થી કેવા ગંભીર સબજેક્ટ પર પહોચી જાય છે ....  એક ખુબ જ રમૂજ ઘટનાથી શરુ થયેલી વાત આખી માણસજાત પર કેવો સેટાયર કરી જાય છે ! ... ચાલો વધારે સસ્પેન્સ ક્રીએટ નહી કરુ .............. આમ તો એને સૌમ્ય સાહેબના અવાજમા સાંભળવી એક લ્હાવો છે ... પણ એને વાચવી અને  સમજવી એ પણ કવિતાના રસિયાઓ માટે તો કાઈ ઓછુ ના કહેવાય !

ગરબે અણઘડ  શહેર છે ને શહેરે વાગ્યા ઢોલ,
જવાન બુઢ્ઢા બાળક ઘૂમે નવરાતર ને કોલ.

ગોકુળ કરતાં જુદું અહી તો ગોપી એટલા કહાન,
શહેર નામનુ ગોકુળ ઝૂલે ગરબે ભૂલે ભાન.

વીજ્ળી કેરો થાંભલો ને ફરતે ઘૂમે લોક,
એવામાં પણ એક કૂતરાએ મૂકી કળજક પોક.

મા્જમ રાત ને ગરબે ઘૂમે ચણિયા-ચોળી- આભલાં,
પણ કૂતરાના ભીડની વચ્ચે ખોવાયા છે થાંભલા.

કૂતરું જોતું આભમાં ને કહે કરમની વાત,
મારા થાંભલા ફરતો ઘૂમે માણસ છે કમજાત.

કૂતરાને કૂતરાપણું રોમરોમથી ડંખે,
આ તે કેવી જાત જે સાલી થાંભલા માટે ઝંખે.

કૂતરું જાણે વણવરસેલું ધોધમાર વાદળિયું,
કયા દેવને પૂજે ને ક્યાં ક્યાં બાંધે માદળિયુ.

કૂતરાને બી શૈશવ કેરા દિવસો આવ્યા યાદ,
જ્યાંત્યાં જે તે કરી શકે કોઈની નઈ મરજાદ.

(પણ) આજે પૂંછડે લટકી ગ્યો છે મોટપણાનો ભાર,
થાંભલા વિના કંઈ પણ કરવું ક્યાંનો શિષ્ટાચાર ?

નિયમો હારે સહનશક્તિઓ ધીંગણાઓ કરતી,
કૂતરું અંદર રોકી બેઠું પૂનમ જેવી ભરતી.

રોકી બેઠું લાગણીઓને કરે કોને ફરિયાદ,
એટલામાં કૂતરાને આવ્યું જૂનું છાપું યાદ.

શહેર આખું સૂતું'તું બસ કૂતરું છાપું સમજ્યું'તું,
માણસ નામે પ્રાણી કાલે હિન્દુ -મુસ્લિમ થઈ ગ્યું'તું.

કૂતરાને થઈ ગ્યું કે સાલો માણસ કેવી જાત ?
એવો થઈ ગ્યો જાણે કાલે બની ન કોઈ વાત.

આજે હસતો માણસ કાલે ઘરમાં બેસી સડતો'તો,
આજે ગરબે ઘૂમે કાલે મસાણમાં લથ્થડતો'તો.

કૂતરાની આખીયે જાત સહીસલામત ફરતી'તી,
માણસ પકડે એવી ગાડી ગલીઓમાં રખ્ખડતી'તી.

મંદિર મસ્જિદ ગુંબજ ઉપર મોત અજાણ્યું ફરક્યુ'તું,
શાંતિ નામે લાલ કબૂતર માણસ માથે ચરક્યું'તું.

કૂતરાને થઈ ગ્યું કે આ તો લોહી પાડતી જાત,
એની સામે મૂતરું એમાં નથી શરમની વાત.

ભરગરબામાં કૂતરું એનું  ઊંચું કરતું પગ,
માણસ સામે નઈ સંકોરું શરમ નામની શગ.

કૂતરાને કૂતરાપણું લાગવા માંડ્યું મીઠું,
એવામાં એણે ઓલીપાર બીજુ કૂતરુ દીઠું.

( હવે ) કૂતરું ચાટે કૂતરાને ને કરે પ્રેમની વાત,
આપણે ખાલી કૂતરા એ આપણી એક જ જાત.

માણસ કરડે માણસને ને ભડકે બળતું શહેર,
મુઠ્ઠી છે ને પથ્થર છે આ કયા જનમનું વેર ??

- સૌમ્ય જોષી.

 અને છેલ્લે ....

इस दुनिया के दामन पर इन्सान के लहूका रंग है क्युं ?
इश्वर अल्लाह तेरे जहांमें नफरत क्युं है, जंग है क्युं ?  ...

गूंज रही है कितनी चीखें, प्यारकी बातें कौन सुने,
टूट रहें है, कितने सपने, इनके टुकडे कौन चुने ?

दिलके दरवाझों पर ताले, तालों पर ये झंग है कयुं ?इश्वर अल्लाह तेरे जहांमें नफरत क्युं है, जंग है क्युं ?  ...

  –  जावेद अख्तर